ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΝΕΣ ΣΕ ΠΕΤΡΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΑΝΑΣΤΑΣ ( ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΜΕΛΙΔΗΣ )

Η οικογένεια Μελίδη ήταν από τις πρώτες οικογένειες των Πόντιων προσφύγων που έφτασαν στις Κρηνίδες την περίοδο 1922 -24. Αξίζει τον κόπο να επαναλάβουμε πως στην περιοχή μας πρώτοι ήρθαν, ως εσωτερικοί μετανάστες ( εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ) οι μυλωνάδες, τον 18^ο αιώνα, από την περιοχή Κοζάνης, Καστοριάς και Ηπείρου. Ακολούθησαν οι Σαρακατσάνοι, 1880 – 1890. Οι πρώτοι Πόντιοι το 1910 ( οικογένειες Ιωσηφίδη, Παυλίδη, Σαββίδη ), για μικρό χρονικό διάστημα και ξαναφύγαν, Θρακιώτες  από την περιοχή του Σουφλίου. Μαζικά πρόσφυγες ήρθαν από τη Θράκη το 1912 και ακολούθησαν οι

Πόντιοι το 1922 – 24. Αυτήν την τελευταία περίοδο που αναφέραμε, έρχεται στις Κρηνίδες η οικογένεια Μελίδη. Ο Βασίλης Μελίδης, ο οποίος είναι ιερέας (παπά Βασίλης ) και ο αδελφός του Αναστάσιος, ο οποίος, λόγω του ό,τι και ο αδελφός του και ο πατέρας του ήταν παπάδες, πήρε το προσωνύμιο «παπά Αναστάς ). Γεννημένα στον Πόντο, τα δύο αδέρφια καταφθάνουν στις Κρηνίδες και από την επιτροπή αποκατάστασης προσφύγων τους παραχωρείται μία έκταση

δύο οικοπέδων, ακριβώς απέναντι από τις πηγές των «Κρύων Νερών». Ήταν το σημείο όπου υπήρχε το Τζαμί των Κρηνίδων και ο μεντρεσές. Τόσο ο παπά Βασίλης, όσο και ο Παπά Αναστάς, ήταν πολύ δύσκολοι άνθρωποι και αυτό είχε και έχει δυσμενείς επιπτώσεις για εμάς σήμερα από την άποψη πως σχεδόν αμέσως κατέστρεψαν τον μιναρέ και έκαναν το τζαμί στάβλο. Αυτό είχε ως συνέπεια την άμεση αντίδραση των κατοίκων οι οποίοι κατηγόρησαν τον παπά Βασίλη πως δεν σέβεται έναν ιερό χώρο, ανεξάρτητα σε πια θρησκεία ανήκει, κάνοντάς τον στάβλο. Λίγο αργότερα κάποιοι θα βάλουν φωτιά και θα κάψουν τον στάβλο, μη αποδεχόμενοι το γεγονός αυτής της ιεροσυλίας. Ο μεντρεσές, λειτούργησε ως δημοτικό σχολείο μέχρι τα χτιστεί το ( τότε ) καινούργιο.

Τα γράφω αυτά, ενώ δεν ανήκουν στην ιστορία του παπά Αναστάς, για να καταλάβουμε για ποιον ακριβώς χώρο μιλάμε. Το σπίτι του Παπά Αναστάς και του αδελφού του, είναι χτισμένα εκεί ακριβώς που ήταν το τζαμί, ο μεντρεσές ( μεντρεσές είναι το ιεροδιδασκαλείο των μουσουλμάνων ) και οι βοηθητικοί τους χώροι. Λίγο αργότερα από την εγκατάστασή του στις Κρηνίδες, ο παπά Αναστας, κάνει χρήση του χαμηλότοκου στεγαστικού δανείου που έδινε τότε η επιτροπή αποκατάστασης προσφύγων και χτίζει το σπίτι που βλέπουμε στις φωτογραφίες που δημοσιεύουμε. Λόγω του ότι είναι γκρεμός το σημείο εκείνο, το σπίτι από τις δύο πλευρές του μοιάζει να είναι μονώροφο, ενώ από τις άλλες δύο είναι διώροφο! Χτισμένο λίγα χρόνια πριν ξεσπάσει ο β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και για τα χρόνια που ακολούθησαν, το σπίτι του Παπά Αναστάς βρισκόταν σε ένα από τα πιο κομβικά σημεία των Κρηνίδων. Ήταν κτισμένο στην «πιάτσα», στην «βόλτα» των Κρηνίδων, εκεί που ήταν τα περισσότερα καφενεία, εμπορικά και επαγγελματικά μαγαζιά της εποχής. Ακριβώς δίπλα στις πηγές των «κρύων νερών», οπότε η προμήθεια νερού ήταν κάτι εξαιρετικά εύκολο, κάτι που για τους υπολοίπους ήταν ένας καθημερινός «μπελάς». Τέλος ήταν χτισμένο στο σημείο εκείνο που συνέδεε τις δύο γειτονιές των τότε Κρηνίδων ή αν θέλετε τους δύο μαχαλάδες, όπως τους έλεγαν. Τον παλιό οικισμό και τον «τσιγγενέ μαχαλά» που δεν ήταν άλλος από τη θέση «Καβάκια». Ο παλιός οικισμός ήταν αυτός στον

οποίο κατοικούσαν οι μουσουλμάνοι κάτοικοι όταν ήρθαν οι πρόσφυγες. Υπήρχαν τεράστια σπίτια, το τζαμί, ο μεντρεσές, κάποια μικρή αγορά. Ξεκινούσε από τα κρύα νερά και έφτανε μέχρι πάνω από τη βρύση του Ζαχαρία. Οι πρόσφυγες που ήρθαν ήταν περισσότεροι και έτσι αναγκάστηκαν να χτίσουν πρόχειρα παραπήγματα, γύρω από τις άλλες πηγές των Κρηνίδων ( ώστε να έχουν εύκολη πρόσβαση στο νερό ) , στα καβάκια. Επειδή αυτά τα παραπήγματα έμοιαζαν με αυτά   που έκαναν οι γύφτοι, τα  ονόμασαν Τσιγγενέ μαχαλά, που στα τουρκικά θα πει γύφτικη γειτονιά. Επιστρέφοντας στο σπίτι του Παπά Αναστάς…, τα χρόνια πέρασαν και οι Κρηνίδες άρχισαν να «κατεβαίνουν» χαμηλότερα. Έτσι, σιγά – σιγά κατέβηκε και η αγορά. Λίγο αργότερα ξεκίνησε το μεγάλο κύμα μετανάστευσης, κυρίως προς την Δυτική Γερμανία. Τον δρόμο την ξενιτιάς  ακολούθησε και ο γιός του παπά Αναστάς, Λάζαρος, ο οποίος πήγε στην , τότε, Δ. Γερμανία. Ο παπά Αναστάς, πέθανε τα επόμενα χρόνια, ενώ ο γιός του, κατά γενική ομολογία ένα πολύ καλό και ήσυχο παιδί, αντιμετώπισε προβλήματα με το αλκοόλ. Για κάποιους, τα προβλήματα αυτά δεν ήταν άσχετα με τον δύσκολο χαρακτήρα του παπά Αναστάς. Όσοι το υποστηρίζουν αυτό, ως απόδειξη αναφέρουν το γεγονός πως μετά το θάνατό του ο γιος του προσπάθησε να κάψει το σπίτι τους. Κατά τους ίδιους πάντα, δεν ήταν μία πράξη παραφροσύνης, αλλά αγανάκτησης. Πάντως, όλοι μιλούν για «ένα καλό και ήσυχο παιδί». Μισό αιώνα αργότερα ( και περισσότερο ) δεν έχουμε και δεν πρέπει να έχουμε άποψη. Εμάς μας αφορά το σπίτι που μέχρι και σήμερα στέκεται υπερήφανο. Ένα σπίτι που σε «αναγκάζει» να το δείς, καθώς είναι το πρώτο πράγμα που βλέπεις στα αριστερά σου όταν περάσεις τα Κρύα Νερά. Ακριβώς στη γωνία του σπιτιού ( το οποίο δεν γνωρίζω σε ποιον ανήκει σήμερα ), ξεκινά η απότομη κατηφόρα που σε βγάζει στο σπίτι του «Τσόμπα» και άρα στον  λεγόμενο «κάτω δρόμο», τον δρόμο που ξεκινά αριστερά του ηρώου και σε οδηγεί στο 1^ο δημοτικό σχολείο, τον ναό του Αγίου Γεωργίου, τη βρύση του Ζαχαρία και σε βγάζει έκτος οικιστικού των Κρηνίδων.

Τάσος Σαββίδης

Κρηνίδες Φιλίππων, 15.03.2020