προηγούμενης μεθόδου ήταν να γίνονται καθολικοί ιερείς. Με τον τρόπο αυτό εξασφάλιζαν μια <<ασυλία>> από την καθολική εκκλησία. Αυτό έκανε και ο Μαρκός Μουσούρος. Είπαμε και εχθές πως όλοι αυτοί οι έλληνες φιλόσοφοι της Δύσης δεν ήταν χριστιανοί. Οραματίζονταν τη δημιουργία ενός ελληνικού κράτους βασισμένου στης αρχές αλλά και στη Θρησκεία των Αρχαίων ελλήνων. Χαρακτηριστικό της διδασκαλικής του αξίας είναι το γεγονός πως ο Έρασμος υπήρξε μαθητής του! Ας δούμε κάποια στοιχεία της βιογραφίας του.
Γεννήθηκε στον Χάνδακα (και όχι στο Ρέθυμνο όπως πιστευόταν παλαιότερα) περί το 1470 και αρχικά σπούδασε την ελληνική γλώσσα στο σχολείο της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, στο Χάνδακα. Ο ίδιος αναφέρει ότι είχε δάσκαλο τον ελληνομαθέστατο κληρικό Αριστόβουλο Αποστόλη. Είναι άγνωστο πότε ακριβώς έφτασε στην Ιταλία. Το 1486 πήγε στη Φλωρεντία, όπου σπούδασε δίπλα στον Ιανό Λάσκαρι.
Όταν ο Λάσκαρις στάλθηκε από τον Λαυρέντιο των Μεδίκων στην Ανατολή για την αναζήτηση χειρογράφων (1491-1492) όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή, τότε ο Μουσούρος ίσως τον ακολούθησε και βρέθηκε για λίγο στην Κρήτη.
Ο θάνατος του Λαυρεντίου (1492) και η γαλλική εισβολή (1494) φαίνεται ότι ανάγκασαν τον Μουσούρο να φύγει από τη Φλωρεντία και να εγκατασταθεί στη Βενετία. Εκεί γνώρισε μια λαμπρή καριέρα ως καθηγητής ελληνικών και ως βοηθός και επιστημονικός συνεργάτης στο τυπογραφείο του Άλδου Μανούτιου. Πήγε και πάλι στην Κρήτη πριν από το τέλος του 1495 και γύρισε στη Βενετία πριν τον Σεπτέμβριο του 1497. Το 1500, ύστερα από σύσταση του Μανούτιου, πήγε στο Κάρπι, μια κωμόπολη κοντά στη Φεράρα και δίδαξε ελληνικά και λατινικά στο δούκα Αλμπέρτο Πίο, σύντομα όμως επέστρεψε στη Βενετία, όπου δίδαξε αρκετές φορές στη Νέα Ακαδημία, μια εταιρία που είχε ιδρυθεί εκεί από λόγιους για την προαγωγή των ελληνικών. Εκτιμώντας τις εξαιρετικές του ικανότητες, η Βενετική Γερουσία του απένειμε το 1503 το αξίωμα Publica Graecarum Literarum Officina, δηλαδή το αξίωμα του Λογοκριτού για τα ελληνικά βιβλία που εκδίδονταν στη Βενετία και στις κτήσεις της και των οποίων το περιεχόμενο έπρεπε να είναι σύμφωνο με τη θρησκεία και την ηθική. Διατήρησε το αξίωμα αυτό μέχρι το 1516.
Το 1504 διορίστηκε καθηγητής της ελληνικής γλώσσας στη Βενετία και δύο χρόνια αργότερα στην Πάντοβα. Το 1509 επέστρεψε στην πρωτεύουσα του Βένετο όπου το 1512, ύστερα από την επανίδρυση της έδρας των ελληνικών, έγινε ξανά καθηγητής. Τέσσερα χρόνια αργότερα πήγε στη Ρώμη για να βοηθήσει τον Λάσκαρι στην οργάνωση του Ελληνικού Γυμνασίου και στη διδασκαλία των ελληνικών σ'αυτό. Στη Ρώμη έγινε και ιερέας και διορίσθηκε από τον πάπα Λέοντα τον Ι επίσκοπος Ιεράπετρας Κρήτης και αργότερα Μονεμβασίας. Δεν πρόφτασε όμως να πάει εκεί αφού πέθανε, ύστερα από δίμηνη ασθένεια στις 25 Νοεμβρίου το 1517.
Δύο επιγράμματα του Μουσούρου δημοσιεύτηκαν στο ποίημα του Μουσαίου "Τα καθ' Ηρώ και Λέανδρον", που είναι ίσως η πρώτη έκδοση του τυπογραφείου του Άλδου, τυπωμένη πιθανότατα περί το 1495. Από το τυπογραφείο του Άλδου Μανούτιου εκδόθηκαν, το 1497 το Dictionarium graecum copiosissimum με επίγραμμα του Μουσούρου, το 1498, με επιστασία του Έλληνα φιλολόγου, εννέα κωμωδίες του Αριστοφάνη και το 1499, σε δύο τόμους το έργο Έλληνες Επιστολογράφοι, που περιελάμβανε επιστολές που αποδίδονται σε εικοσιέξι κλασικούς και πρώιμους χριστιανούς συγγραφείς. Το 1499 διέκοψε προσωρινά τη συνεργασία με τον Άλδο για να βοηθήσει το νεοϊδρυθέν και βραχύβιο αλλά εξαιρετικό ελληνικό τυπογραφείο της Βενετίας, των συμπατριωτών του Νικολάου Βλαστού και Ζαχαρία Καλλέργη, που εξέδωσε το Μέγα Ετυμολογικόν (1499) με πρόλογο του Μουσούρου, τον Γαληνό (1500) κ.ά. Με τη διάλυση του τυπογραφείου των Βλαστού-Καλλέργη, ο Άλδος αγόρασε τα αποθέματα των εκδόσεών τους και προσέλαβε τους έμπειρους κρητικούς τυπογράφους του, καθώς και τον Ιωάννη Γρηγορόπουλο, παιδικό φίλο του Μουσούρου, ως αρχιδιορθωτή.
Ακολούθησε η έκδοση δεκαεπτά τραγωδιών του Ευριπίδη των οποίων την έκδοση επιμελήθηκε και πάλι ο Μουσούρος (1503-1504). Συνεργάστηκε με τον Δημήτριο Δούκα για την έκδοση του δίτομου έργου των Ελλήνων Ρητόρων (1508-1509), όπου υπάρχει εγκώμιο του Άλδου για τον Μουσούρο που συνδύαζε, όπως γράφει, την ελληνική και λατινική παιδεία. Το 1512 ο Μανούτιος και ο Μουσούρος εξέδωσαν τη γραμματική των ελληνικών του Μανουήλ Χρυσολωρά και τον Σεπτέμβριο του 1513 τον Πίνδαρο (σε πρώτη έκδοση), τον Ισοκράτη (σε δεύτερη) και τις επιστολές του Κικέρωνα. Τον Σεπτέμβριο του 1513 ο Μουσούρος εκδίδει το σημαντικότερο έργο του: τα Άπαντα του Πλάτωνα με αφιέρωση στον πάπα Λέοντα Ι. Το κείμενο, φιλολογικά αποκατεστημένο, δεν ήταν τότε γνωστό στη Δύση παρά μόνο από τη λατινική μετάφραση του M. Ficino. Στο έργο περιλαμβάνεται και Ωδή προς τον Πλάτωνα η οποία περιέχει και έκκληση στον πάπα για σταυροφορία και για ενίσχυση της διδασκαλίας των ελληνικών. Τα επόμενα δύο χρόνια εξέδωσαν έργα του Ησύχιου και του Αθήναιου (1514) και του Θεόκριτου (1515). Το 1515 η Βενετική Γερουσία παρέδωσε στον Μουσούρο και στον Βενετό λόγιο Μπατίστα Ενιάτσιο οχτακόσια χειρόγραφα του Βησσαρίωνα για να τα ταξινομήσουν. Με αυτά τα χειρόγραφα δημιουργήθηκαν τα πρώτα τμήματα της Μαρκιανής βιβλιοθήκης. Την ίδια χρονιά ο Μουσούρος εξέδωσε στη Φλωρεντία, από το τυπογραφείο του Βερνάρδου Τζιούντα, τα Αλιευτικά του Οππιανού και το 1516 δεκαέξι λόγους του Γρηγόριου του Ναζιανζηνού και τον Παυσανία με αφιέρωση στον Λάσκαρι.
Δρ. Σαββίδης Τάσος.
Κρηνίδες Φιλίππων, 24/11/2016.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου