ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΟ ΚΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΚΡΗΝΙΔΩΝ;

Δύο είναι τα κτήρια που διεκδικούν το τίτλο του «παλαιότερου κτηρίου» των Κρηνίδων. Διότι τον τίτλο της παλαιότερης οικίας τον κατέχει το κτήριο των φωτογραφιών που δημοσιεύουμε. Το άλλο κτήριο που διεκδικεί το τίτλο ήταν αρχικά καπναποθήκη και πολύ αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως οικία. Πρόκειται για ένα κτήριο το οποίο το «βρήκαν» στις Κρηνίδες οι πρώτοι πρόσφυγες που κατέφθασαν το 1912. Ο πρώτος «σύγχρονος» ιδιοκτήτης ( εννοώ που προέκυψε από την επιτροπή εποικισμού μετά την ανταλλαγή πληθυσμών ) ήταν ο Βανδουλάκης.  Ο Βανδουλάκης ήταν χωροφύλακας, είχε καταγωγή από την Κρήτη και όταν απελευθερώθηκε η  ευρύτερη περιοχή των Φιλίππων ( 28 Οκτωβρίου 1912, αντίθετα τα ελληνικά στρατεύματα κατέλαβαν την Καβάλλα τον Ιούνιο του 1913 ), στάλθηκε από την κυβέρνηση, καθώς οι αστυνομικές αρχές έπρεπε να είναι Ελληνικές! (  μέχρι το 1919,  ο πρόεδρος των Κρηνίδων ήταν μουσουλμάνος ). Βρέθηκε να υπηρετεί στις Κρηνίδες, οπού  γνώρισε την γυναίκα του και αποφάσισε να εγκατασταθεί μόνιμα. Αργότερα στο ίδιο σπίτι μπήκε και η οικογένεια του Πέρδικα ( Καϊκισίζ, στα τουρκικά η πέρδικα και όχι παρατσούκλι όπως νομίζουν πολλοί. Ήταν το επώνυμό του στα Ελληνικά και μας παραπέμπει στους Μακεδόνες βασιλείς με το όνομα Περδίκκας ). Πολύ αργότερα το μισό σπίτι ( αυτό που άνηκε στον Βανδουλάκη ) πουλήθηκε και ο ίδιος

έκτισε καινούργιο, ακριβώς απέναντι από το Γυμνάσιο – Λύκειο. Αυτοί που αγόρασαν το σπίτι από τον Βανδουλάκη, το ανακαίνισαν και μέχρι σήμερα είναι σε άριστη κατάσταση. Το άλλο μισό σπίτι δεν πουλήθηκε ποτέ και έτσι μετετράπη σε ερείπιο με το πέρασμα των χρόνων. Είναι πολύ δύσκολο να χρονολογήσει κανείς το συγκεκριμένο κτήριο, ειδικά εγώ δεν έχω και τις απαραίτητες γνώσεις. Μπορούμε να πάρουμε όμως ιστορικά δεδομένα των διαφόρων εποχών και να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα τα οποία θα λειτουργήσουν επικουρικά στην προσπάθεια χρονολόγησης. Το σίγουρο είναι πως κτίστηκε πριν το 1912. Αυτό είναι το ένα άκρο, καθώς είναι απίθανο να κτίστηκε την εποχή εκείνη. Αναφορά για τις οικίες των Κρηνίδων ( Φιλιππιτζίκ τότε, δηλαδή μικροί Φίλιπποι στα τουρκικά. Ονομασία που παρέμεινε τουλάχιστον μέχρι το 1770 ) έχουμε από τον Εβλιά Τσελεμπή το 1650 περίπου και του Lucas το 1706. Κάνουν λόγο για πολύ μεγάλα σπίτια ( 70 -80 στον αριθμό ) με σκεπές από γρανίτη. Οι πρώτοι πρόσφυγες έμενα σε τέτοια μεγάλα σπίτια που το καθένα μπορούσε να φιλοξενήσει 20 -30 ανθρώπους. Ένα τέτοιο σπίτι είναι και αυτό που παρουσιάζουμε σήμερα. Η διαφορά του είναι πως η σκεπή του είναι από κεραμίδι και όχι από σχιστόλιθο. Αυτό είναι το άλλο άκρο, καθώς μοιάζει λίγο απίθανο να πρόκειται για ένα σπίτι που κτίστηκε το 1706! Βέβαια το σίγουρο είναι πως κτίστηκε μεταξύ του 1706 και του 1912. Οι φωτογραφίες που έχουμε από το 1914 δεν δείχνουν οικοδόμηση ούτε καινούργια σπίτια, άλλωστε και οι μαρτυρίες των πρώτων προσφύγων που κατέφθασαν κάνουν λόγο για τεράστια σπίτια, αλλά όχι καινούργια. Τα γεγονότα της εποχής άλλωστε δεν το επέτρεπαν. Η εποχή από το 1876 έως το 1894 είναι μια περίοδος πολύ κακή για την περιοχή καθώς οι ληστές κάνουν στην κυριολεξία ό, τι θέλουν! Από το 1894 μέχρι το 1912, όπως προείπαμε, είναι μάλλον δύσκολο να είχε κτιστεί καθώς δεν θα φαινόταν παλαιό στους πρόσφυγες, όπως ακριβώς σήμερα δεν φαίνεται σε εμάς παλαιό ένα σπίτι που κτίστηκε το 2000! Η περίοδος μεταξύ 1850 και 1875 είναι μια σχετικά ήρεμη περίοδος για την περιοχή, αν εξαιρέσει κανείς την μεταφορά Τούρκων ( μεταξύ 1820 – 1870 ) στις Κρηνίδες ( Ραχτσά, τότε. Σίγουρα από το 1834, που έχουμε την πρώτη αναφορά του ονόματος αυτού ) από περιοχές των Βαλκανίων που απελευθερώνονται. Τότε ακριβώς ήταν η περίοδος που πάρθηκαν πέτρες από τα τείχη και την αρχαία πόλη για να καλύψουν τις ανάγκες στέγασης των προσφύγων. Αν θέλαμε να είμαστε σύμφωνοι με τα ιστορικά γεγονότα της εποχής, κάπου εκεί θα πρέπει να τοποθετήσουμε τη χρονολογία κατασκευής του συγκεκριμένου σπιτιού, το οποίο ξεφεύγει από τον κλασσικό

τρόπο δόμησης και στο οποίο χρησιμοποιήθηκαν μεγαλύτερες πέτρες που πάρθηκαν έτοιμες από τα τείχη ή την αρχαία πόλη. Αν θέλαμε να περιορίσουμε περισσότερο το εύρος χρονολογιών, θα λέγαμε κάπου μεταξύ του 1850 και 1875. Όλα αυτά βέβαια είναι τελείως υποθετικά και είναι πολύ πιθανόν η πραγματική χρονολογία κατασκευής του να είναι τελείως διαφορετική, πάντα όμως μέσα στα χρονικά όρια που εξ αρχής θέσαμε!

Τάσος Σαββίδης

Κρηνίδες Φιλίππων, 11/03/2019