Όλοι γνωρίζουμε πως η λαϊκή αγορά στις Κρηνίδες ξεκίνησε πριν από 20 περίπου χρόνια, επί της Αγίου Χριστοφόρου. Ξεκινούσε από τη διασταύρωση με την 28η Οκτωβρίου και έφτανε μέχρι το τέλος του οικοπέδου του Γυμνασίου. Ήταν όμως η πρώτη φορά που έγινε λαϊκή αγορά στις Κρηνίδες;
Οι λαϊκές αγορές ξεκίνησαν σε όλη τη χώρα το 1929 για να χτυπηθούν οι κερδοσκόποι. Ήταν ένα σχέδιο που ανέπτυξε προσωπικά ο ίδιος ο Βενιζέλος, ο οποίος παραβρέθηκε στην πρώτη λαϊκή που έγινε ποτέ, τον Μάιο του 1929 στην Αθήνα. Αμέσως οι λαϊκές εξαπλώθηκαν σε όλες τις πόλεις, κωμοπόλεις και μεγάλα χωριά της χώρας. Όπως μας ενημερώνει ο κ. Ελευθέριος Σκιάδάς, στο εξαιρετικό του άρθρο « όταν γεννήθηκαν οι λαίκές αγορές το 1929 για να χτυπηθούν οι κερδοσκόποι», στη σελίδα «ΕΛΛΑΣ».:
«Κάτω από τις έντονες διαμαρτυρίες σχεδόν όλων των επαγγελματικών οργανώσεων που πίστευαν ότι θα ζημιώνονταν τα μέλη τους, ξεκινούσε στις 18 Μαΐου 1929 η λειτουργία του θεσμού των λαϊκών αγορών. Η πρώτη λαϊκή αγορά στήθηκε στην πλατεία Θησείου, ημέρα Σάββατο, και η παρουσία του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, με το καλάθι στο χέρι να ψωνίζει προϊόντα, έδειχνε την απόφαση της κυβέρνησης να καθιερώσει το νέο μετρό.
Εξ’ άλλου, η κερδοσκοπία των μεσαζόντων είχε καταντήσει μάστιγα και η οικονομική κρίση βρισκόταν προ των πυλών. Ίσως ακόμη και οι οργανωτές του θεσμού να μη γνώριζαν τη δημοφιλία που θα απολάμβανε και τον τρόπο που θα επηρέαζε την καθημερινή ζωή των νεοελλήνων το καινούργιο αυτό εγχείρημα. Αλλά και την επιρροή που θα ασκούσε στην εικόνα και τη λειτουργία της πρωτεύουσας και άλλων μεγαλουπόλεων της χώρας.
Ίσως να φαντάζει περίεργο αλλά ακόμη δεν έχει γραφτεί το θεσμικό πλαίσιο με το οποίο γεννήθηκαν και λειτούργησαν οι λαϊκές αγορές. Η αρχή έγινε με Προεδρικό Διάταγμα που υπέγραψε ο Παύλος Κουντουριώτης στα τέλη Ιανουαρίου 1929 και καθόριζε τις ημέρες και τους χώρους που θα πραγματοποιούνταν λαϊκές αγορές στις γειτονιές των Αθηνών. Τη Δευτέρα στην πλατεία Κολιάτσου, την Τρίτη στην οδό Τοσίτσα, την Τετάρτη στην πλατεία Παγκρατίου, την Πέμπτη στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, την Παρασκευή στον σταθμό Λαρίσης, το Σάββατο στην πλατεία Θησείου και την Κυριακή στο τέρμα της οδού Βεϊκου. Το πρώτο εκείνο νομοθέτημα προέβλεπε τη λειτουργία των αγορών από τις έξι το πρωί μέχρι τις 11 πριν από το μεσημέρι, οπότε και έπρεπε να «αποκαθίσταται η καθαριότης εις τους άνω χώρους τη μερίμνη του Δήμου Αθηναίων».
Οι λαϊκές αγορές άρχισαν τη λειτουργία τους με μια απλή αστυνομική διάταξη που διαβάστηκε ακόμη και στις εκκλησίες των χωριών της Αττικής. Έπρεπε να ενημερωθούν οι παραγωγοί για το νέο εγχείρημα και τα οφέλη του και να φέρνουν τα προϊόντα στην πόλη. Αλλά προσκλήθηκαν να συμμετέχουν, στέλνοντας εμπορεύματα, και ενώσεις γεωργικών συνεταιρισμών από Νάξο, Σύρο, Χανιά, Ψαχνά Ευβοίας, Λεωνίδιο, Θήβα, Λιβαδειά κ.α. Ήταν ένα από τα βασικά σημεία επιτυχίας του εγχειρήματος των λαϊκών αγορών, αφού έπρεπε να πειστούν οι παραγωγοί, κυρίως λαχανικών, να μεταφέρουν οι ίδιοι τα προϊόντα τους απευθείας στη λαϊκή αγορά. Η μακρά παράδοση συναλλαγής με τους εμπόρους είχε δημιουργήσει μια άτυπη μονοπωλιακή και αποκλειστική εκμετάλλευση. Οι υπερτιμήσεις των προϊόντων ήταν εντυπωσιακές και κάθε προσπάθεια αντιμετώπισής τους, με νόμους και αγορανομικές εγκυκλίους έπεφταν, στο κενό.
Ένα από τα «μυστικά» που χρησιμοποίησε η διοίκηση ήταν τα μετρητά, η απευθείας είσπραξη ρευστού εκ μέρους των παραγωγών, οι οποίοι μέχρι τότε έδιναν τα προϊόντα τους στους μεσάζοντες με μακρόχρονες πιστώσεις.
Εβδομάδες ολόκληρες ασχολούνταν στο Υπουργείο Εσωτερικών για να οργανώσουν την πρώτη λαϊκή αγορά. Ο χειμώνας δεν βοηθούσε το έργο τους. Οι παραγωγοί ήταν εκείνοι που θα καθόριζαν τον χρόνο και αναλόγως της κατάστασης στην οποία θα βρίσκονταν οι λαχανόκηποι μετά τη βελτίωση του καιρού. Εξάλλου, οι «μεσάζοντες» απειλούσαν τους παραγωγούς λέγοντας αφενός πως το μέτρο θα αποτύγχανε και αφετέρου πως θα διέκοπταν τη συνεργασία μαζί τους. Χρειάστηκε προσωπική παρέμβαση και επιτόπου επίσκεψη του επικεφαλής της Αγορανομικής Υπηρεσίας στα περιβόλια του Αγίου Σάββα, του Ρέντη και της Κολοκυνθούς για να πεισθούν οι παραγωγοί να στείλουν τα προϊόντα τους στην πρώτη λαϊκή που κανονίστηκε να γίνει στο Θησείο, στις 18 Μαΐου 1929.
Παρ’ όλα αυτά, η προσέλευσή τους δεν ήταν η αναμενόμενη. Ωστόσο, ο φιλοκυβερνητικός Τύπος φρόντισε να την αναδείξει με τέτοιον τρόπο ώστε ο θεσμός κυριολεκτικά να απογειωθεί. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ζήτησε ένα ζεμπίλι και πραγματοποίησε μόνος του αγορές, για να χαρίσει στο τέλος όσα αγόρασε σε μια φτωχή γυναίκα της περιοχής. Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Παναγής Βουρλούμης φωτογραφιζόταν αγοράζοντας λεμόνια και ο δήμαρχος Αθηναίων Σπύρος Πάτσης λαχανικά και πατάτες. Οι τιμές που δημοσιεύονταν την επομένη στις εφημερίδες δεν μπορούσαν να αφήσουν κανέναν αδιάφορο.
Το περίφημο «δώσε μου κι εμένα μπάρμπα» κυριαρχούσε σ’ εκείνες τις πρώτες λαϊκές αγορές. Κομψές γυναίκες, κοριτσόπουλα χαριτωμένα, αλλά και καλοαναθρεμμένοι αστοί, αξιωματικοί και δικηγόροι συνωστίζονταν για να προμηθευτούν τα πολύτιμα αγαθά. Γρήγορα άρχισαν να αντιμετωπίζονται και τα πρακτικά προβλήματα. Ισοπέδωση των χώρων, κυρίως πλατειών, τέντες για προφύλαξη από τον ήλιο και τη βροχή και το «κίνημα» των λαϊκών αγορών εξαπλωνόταν. Το πρόγραμμα εφαρμοζόταν όπως προέβλεπε το Προεδρικό Διάταγμα, αλλά ελαφρά τροποποιημένο». ( Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο του κυρίου Σκιαδά, είναι υπέροχο ).
Την ίδια χρονιά ξεκίνησε και η πρώτη λαϊκή στις Κρηνίδες. Το νέο για τις λαϊκές αγορές έφτασε σχεδόν άμεσα από την Αθήνα. Είναι γνωστό πως ( ειδικά στον Πειραιά ) ζούσαν πολλοί συγγενείς προσφύγων από τον Πόντο. Μέσω αυτών το νέο έφτασε σχεδόν την ίδια ημέρα, και φυσικά μέσω των εφημερίδων. Τα πράγματα και οι συνθήκες στις Κρηνίδες, για την δημιουργία λαϊκής αγοράς ήταν πολύ πιο εύκολα από ό, τι στις μεγάλες πόλεις. Αφενός ήταν σχεδόν όλοι γεωργοί – παραγωγοί και οι λαχανόκηποί τους δεν ήταν μακριά ( σχεδόν δίπλα, στην περιοχή «Κάρτια», Κήποι στα Ελληνικά), αφετέρου δεν υπήρχαν μεγαλέμποροι λαχανικών να φέρουν αντιστάσεις. Έτσι λοιπόν, την ίδια χρονιά με την Αθήνα, το 1929, ξεκίνησε τη πρώτη λαϊκή στις Κρηνίδες, το πρώτο «παζάρι». Και δεν είναι τυχαίο που χρησιμοποιώ την τουρκική λέξη για την λαϊκή αγορά. Παζάρ στην τουρκική γλώσσα είναι η ημέρα Κυριακή, κατ΄εξοχήν ημέρα «αγορών» στην Οθωμανική αυτοκρατορία ( η φωτογραφία, φυσικά, δεν απεικονίζει τη λαϊκή στις Κρηνίδες, αλλά την λαϊκή στην Αθήνα κάπου στα 1930 ). Έτσι πήρε το όνομα του. Υπήρχε και ένα άλλο πλεονέκτημα στην ημέρα της Κυριακής. Ήταν «αργία» ( για τους γεωργούς δεν ισχύει κάτι τέτοιο ) και, το πιο σημαντικό, τα σχολεία δεν λειτουργούσαν. Εκείνη την περίοδο τα σχολεία λειτουργούσαν πρωί και απόγευμα, από Δευτέρα μέχρι Σάββατο. Το Σάββατο λειτουργούσαν μόνο πρωί. Έτσι λοιπόν, τη λαϊκή αγορά στις Κρηνίδες γινόταν κάθε Κυριακή. Ξεκινούσε από το ύψος των Καραστέφανου – Νοσοκόμου – Καπτάν Μιχάλη ( κιοπέκμποχου ), περνούσε από τον ναό του Αγίου Γεωργίου ( ήταν στο ίδιο μέρος με σήμερα, αλλά όχι όπως είναι τώρα. Τη σημερινή του μορφή την πήρε το 1936 ) και έφτανε μέχρι του Οικονόμου, το παλιό σινεμά, στο ύψος του καφενείου του Ευθύμη.
Η λαϊκή αγορά συνέχισε απρόσκοπτα την λειτουργία της μέχρι το 1940 – 41. Σταμάτησε με την κατοχή. Μετά το τέλος της κατοχής δεν ξανάρχισε, όπως θα περίμενε κανείς. Αυτό έγινε πολύ αργότερα, στις ημέρες μας.
Τάσος Σαββίδης
Κρηνίδες Φιλίππων, 13.12.2020.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου