ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟΥΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥΣ. 17 ΜΑΙΟΥ 1205. ΠΕΘΑΙΝΕΙ Ο ΕΡΡΙΚΟΣ ΔΑΝΔΟΛΟΣ. Ο ΤΥΦΛΟΣ 90ΧΡΟΝΟΣ ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΗΣ Δ΄ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑΣ ΠΟΥ ΚΑΤΈΛΑΒΕ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥΣ, ΤΟ 1204.

 17 Μαίου του 1205. Πεθαίνει ο Ερρίκος Δάνδολος. Είχε γεννηθεί στις 17 Μαρτίου του 1107. Κατ’  άλλους γεννήθηκε στις 13 Μαρτίου ( και μάλλον αυτή είναι η σωστή ημερομηνία ). Ο Δόγης της Βενετίας, που σε ηλικία 90 ετών, και τυφλός,  ανέλαβε την αρχηγία της Δ’  Σταυροφορίας και κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη, το 1204. Ο Ερρίκος Δάνδολος καταγόταν από μια κοινωνικά και πολιτικά επιφανή οικογένεια της Βενετίας. Ο πατέρας του, Βιτάλ, ήταν στενός σύμβουλος του Δόγη Βιτάλ Β' Μικέλε, ενώ ο συνονόματος θείος του ήταν πατριάρχης του Γκράντο. Και οι δύο άνδρες έζησαν πολλά χρόνια, οπότε ο νεότερος Ερρίκος επισκιάστηκε μέχρι τα 60 του.

Η πρώτη αποστολή του Δάνδολου ήταν κατά την κρίση των Βυζαντινοενετικών σχέσεων, το 1171 και 1172. Το 1171 η γενοβέζικη συνοικία της Κωνσταντινούπολης δέχθηκε επίθεση και καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό. Ο Μανουήλ Κομνηνός κατηγόρησε
τους Ενετούς και στις 12 Μαρτίου 1171 δόθηκε εντολή να συλληφθούν όλοι οι Ενετοί πολίτες και να κατασχεθούν όλα τα πλοία και οι περιουσίες τους. Έτσι, η παλιά συμμαχία Βυζαντίου – Βενετίας τελείωσε. Μετά από λαϊκή απαίτηση ο Δόγης Βιτάλ Β', τον Σεπτέμβριο του 1171, οδήγησε 120 πλοία στο Αιγαίο εναντίον του Βυζαντίου. Στην εκστρατεία συμμετείχε ο Ερρίκος Δάνδολος. Μετά από μήνες καθυστερήσεων και συνομιλιών με τους Βυζαντινούς, ξέσπασε λοιμός στα ενετικά στρατεύματα που ήταν στρατοπεδευμένα στη Χίο. Οπότε μετά τις άκαρπες διαπραγματεύσεις, τον Μάιο του 1172, ο Δόγης Βιτάλ γύρισε πίσω στην πατρίδα, κατηγορήθηκε για την καταστροφική εκστρατεία και ο όχλος τον σκότωσε. Ο Δάνδολος δεν κατηγορήθηκε και τον επόμενο χρόνο διορίστηκε πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη. Τα επόμενα χρόνια ο Δάνδολος ταξίδεψε δύο φορές σαν πρεσβευτής στον βασιλιά Γουλιέλμο Β' της Σικελίας και το 1183 επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη για την αποκατάσταση της ενετικής συνοικίας στην πόλη. Τελικά, το 1186 υπογράφηκε συμφωνία, αλλά όλα τα προηγούμενα επεισόδια φαίνεται πως δημιούργησαν στον Ερρίκο Δάνδολο ένα μίσος για τους Βυζαντινούς. Ίσως εξαιτίας αυτού είχε δημιουργηθεί η φήμη ότι τον είχαν τυφλώσει οι Βυζαντινοί μετά από εντολή του Μανουήλ Κομνηνού το 1171. Όμως, ο Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος που πήρε μέρος στη 4η Σταυροφορία και γνώρισε προσωπικά τον Δάνδολο ανέφερε ότι η τύφλωση προήλθε μετά από ένα χτύπημα στο πίσω μέρος του κεφαλιού ανάμεσα στο 1174 και 1176.
Το 1191 εστάλη σαν πρεσβευτής στη Φερράρα και αφότου ο Δόγης Όριο Μαστροπιέρο παραιτήθηκε και αποσύρθηκε σε μοναστήρι, ο Δάνδολος εκλέχτηκε Δόγης την 1η Ιουνίου 1192. Περίπου στα 85, τυφλός αλλά πολύ φιλόδοξος, έδειξε μεγάλη πνευματική και φυσική δύναμη. Μια από τις πρώτες ενέργειες του ήταν να δώσει τον “δουκικό όρκο”, προσδιορίζοντας τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του Δόγη. Επίσης, αναθεώρησε τον ποινικό κώδικα και δημοσίευσε την πρώτη συλλογή του ενετικού καταστατικού, θέτοντας το εθιμικό δίκαιο της Βενετίας σε μια σταθερή νομική βάση. Εισήγαγε το γρόσι, το οποίο άξιζε 26 δηνάρια και αποτελείτο από 98,5% ατόφιο ασήμι. Με αυτό τον τρόπο αναγνωρίζονταν διεθνώς και έφτασε να γίνει το κυρίαρχο νόμισμα για εμπόριο σε όλη τη Μεσόγειο, προσδίδοντας πλούτο και κύρος στη Βενετία. Ο Δάνδολος επίσης πραγματοποίησε διάφορες συμφωνίες με τη Βερόνα και το Τρεβίζο (1192), με τον Πατριάρχη της Ακουίλιας (1200), με το βασιλιά της Αρμενίας (1201), το Βυζάντιο (1199), την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (1201) και νίκησε σε μια ναυμαχία ενάντια στη Πίζα το 1199.
Ο Ερρίκος Δάνδολος έμεινε γνωστός στην ιστορία κυρίως για το ρόλο που έπαιξε στη 4η Σταυροφορία (1202-1204). Το 1198, ο Πάπας Ιννοκέντιος Γ' διαδέχτηκε τον παπικό θρόνο αναγγέλλοντας μια ακόμα Σταυροφορία με στόχο την Αίγυπτο. Οι Σταυροφόροι συμφώνησαν το 1201 με τη Βενετία την μεταφορά 33.500 στρατιωτών. Τον Μάιο του 1202 ο σταυροφορικός στρατός έφτασε στη Βενετία αριθμώντας μόλις 12.000. Οι Ενετοί όμως είχαν έτοιμες 50 πολεμικές γαλέρες και 450 μεταγωγικά όπως είχε συμφωνηθεί. Ο Ερρίκος Δάνδολος ζητούσε 85.000 ασημένια φράγκα αλλιώς απειλούσε πως δε θα τους μετέφερε. Τότε συμφωνήθηκε οι Σταυροφόροι να δώσουν περίπου 50.000 και να βοηθήσουν τους Ενετούς να καταλάβουν τη δαλματική πόλη Ζάρα που είχε αποσπαστεί από τη Βενετία για να προσαρτηθεί στην Ουγγαρία παρόλο που ήταν χριστιανική. Σε μία συγκινητική τελετή στο ναό του Αγ. Μάρκου ο Δάνδολος δέσμευσε τον εαυτό του στο σταυρό και σύντομα ενώθηκαν μαζί του χιλιάδες Ενετοί. Ο σταυροφορικός στόλος έφτασε στη Ζάρα στις 10 και 11 Νοεμβρίου 1202. Ένας μικρός αριθμός Σταυροφόρων αρνήθηκε να βοηθήσει στη πολιορκία αλλά οι περισσότεροι συνειδητοποίησαν ότι ο μόνος τρόπος για να κρατήσουν την παραπαίουσα Σταυροφορία ενωμένη ήταν η κατάκτηση της πόλης και στρατοπέδευση τον χειμώνα εκεί. Κατά την διάρκεια της πολιορκίας ο Πάπας παρότρυνε τους αρχηγούς της Σταυροφορίας να σταματήσουν. Αφού δεν εισακούστηκε, τους αφόρισε αλλά αργότερα άλλαξε γνώμη και πήρε πίσω τον αφορισμό εκτός των Ενετών. Ενώ ο στρατός ήταν στρατοπεδευμένος στη πόλη, έφτασε εκεί ο Αλέξιος Άγγελος, γιος του εκθρονισμένου αυτοκράτορα Ισαάκιου Β' Άγγελου, υποσχόμενος πολλά ανταλλάγματα για τη βοήθεια των Σταυροφόρων να πάρει πίσω το θρόνο από τον Αλέξιο Γ' Άγγελο. Αυτό τελικά οδήγησε στην Άλωση της Κωνσταντινούπολης στις 12 Απριλίου 1204. Η προσωπικότητα του Δόγη ξεχωρίζει στις αναφορές των χρονικογράφων αφού αν και πολύ μεγάλος, βρισκόταν πάντα στη πρώτη γραμμή. Στην Άλωση της Κωνσταντινούπολης στεκόταν στην κουπαστή της γαλέρας του, φορώντας τη στολή του, δίνοντας κουράγιο στους άνδρες του ενώ αποβιβάζονταν. Οι Σταυροφόροι, αφού λεηλάτησαν την πόλη, πήραν μόνιμα τον έλεγχο της, δημιουργώντας την Λατινική Αυτοκρατορία. Η Βενετία έλαβε τα 3/8 των κατακτημένων εδαφών εξαιτίας της κρίσιμης βοήθειας της. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δεν συνήλθε ποτέ ξανά μέχρι την κατάκτηση της από τους Οθωμανούς. Ο Δάνδολος καθώς ήταν ένα από τα πιο σημαντικά πρόσωπα παρέμεινε εκεί ώστε να διαφυλάξει τα συμφέροντα της Βενετίας. ( τα στοιχεία είναι από τη ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ, ώστε να είναι κανείς αντιμέτωπος με μια μέση προσέγγιση )
Ήταν ενεργός ακόμα, ώστε να πάρει μέρος στην καταστροφική εκστρατεία των Λατίνων ενάντια των Βουλγάρων. Τελικά πέθανε τον Μάιο του 1205 στην Κωνσταντινούπολη και θάφτηκε στην Αγ. Σοφία. Ο πραγματικός τάφος του, πιθανότατα, καταστράφηκε από τους Οθωμανούς το 1453. Τον 19ο αιώνα μια ιταλική ομάδα αποκατάστασης τοποθέτησε ένα κενοτάφιο στη πιθανή τοποθεσία μέσα στο Ναό, το οποίο είναι ορατό μέχρι σήμερα.

Δρ. Τάσος Σαββίδης
Κρηνίδες Φιλίππων, 11/11/2016