ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟΥΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥΣ. 07 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1534, ΠΕΘΑΙΝΕΙ Ο ΙΑΝΟΣ ΛΑΣΚΑΡΙΣ. Ο ΜΕΓΑΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ. ΟΙ ΕΡΕΥΝΕΣ ΤΟΥ ΣΤΟΥΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥΣ.

07 Δεκεμβρίου του 1534, πεθαίνει ο Ιανός Λάσκαρις. Υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους και πιο σημαντικούς  Έλληνες δασκάλους στη Δύση και ένας από τους  <<ιδρυτές>> την αναγέννησης και του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Πιστός στην Ελληνική Κοσμοθέαση, προσπάθησε να αναβιώσει την αρχαία Ελληνική Θρησκεία μέσα από τους μαθητές του και τις διδασκαλίες του. Στην προσπάθειά του αυτή επισκέφθηκε όλες τις αρχαίες Ελληνικές πόλεις, ανάμεσά τους και τους Φιλίππους το 1491-92. Αυτό που έψαχνε να βρεί ο Ιανός Λάσκαρις στους Φιλίππους ήταν απομεινάρια της βιβλιοθήκης της αρχαίας πόλης, ώστε να αντλήσει γνώση μέσα από την Ελληνική Γραμματεία.

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, το 1445 και παρέμεινε εκεί μέχρι και τα πρώτα χρόνια μετά την Άλωση. Αργότερα, και αφού πρώτα πέρασε από την Κρήτη, στάλθηκε, με εντολή του Βησσαρίωνα στη Βενετία. Με έξοδα του τελευταίου ο Λάσκαρις σπούδασε στο

πανεπιστήμιο της Πάντοβα, όπου δίδασκε ο Δημήτριος Χαλκοκονδύλης, ο οποίος έγινε δάσκαλος και προστάτης του. Στην Πάντοβα έμεινε μέχρι το 1472 οπότε έφυγε για τη Φλωρεντία. Στην πρωτεύουσα της Τοσκάνης δίδαξε την ελληνική φιλοσοφία  και λογοτεχνία και ένας από τους σημαντικότερους μαθητές του ήταν ο Μάρκος Μουσούρος, ο οποίος είχε πάει εκεί γύρω στο 1486.

Στη Φλωρεντία ο Λάσκαρις κλήθηκε να διευθύνει την περίφημη Λαυρεντιανή Βιβλιοθήκη. Για τον λόγο αυτό στάλθηκε από τον Λαυρέντιο τον Μεγαλοπρεπή, που παρά τις οικονομικές δυσκολίες δαπανούσε πολλά χρήματα για την αγορά χειρογράφων και την αμοιβή αντιγραφέων, στον ελλαδικό χώρο και στην Κωνσταντινούπολη για την αναζήτηση ελληνικών χειρογράφων. Συγχρόνως, με την αποστολή του Λάσκαρι στην Πόλη, ο Λαυρέντιος επιδίωκε να διερευνήσει την πολιτική κατάσταση και τη δυνατότητα ανανέωσης παλαιού σχεδίου για σταυροφορία. Ο Ιανός Λάσκαρις το 1491 και το 1492 επισκέφθηκε μεταξύ άλλων τη Θεσσαλονίκη, το Άγιο Όρος, την Κρήτη και την Κωνσταντινούπολη και αγόρασε γύρω στα διακόσια πολύτιμα χειρόγραφα με τα οποία εμπλουτίστηκε η Λαυρεντιανή Βιβλιοθήκη.

Μετά το θάνατο του Λαυρέντιου ο Λάσκαρις, αφού παρέμεινε για λίγο διάστημα στη Φλωρεντία, ύστερα από πρόσκληση του βασιλιά Καρόλου Η΄, πήγε στο Παρίσι το 1496. Εκεί εργάστηκε ως σύμβουλος του Γάλλου βασιλιά και συνεργάστηκε με Γάλλους ουμανιστές μεταξύ των οποίων ήταν και ο Guilliaume Bide. Με την άνοδο στο θρόνο της Γαλλίας του Λουδοβίκου ΙΒ΄ ο Ιανός Λάσκαρις ανέλαβε διπλωματικές αποστολές στο Μιλάνο  και στη Βενετία (1500-1509). Κατά την παραμονή του στη Βενετία έγινε μέλος της Νέας Ακαδημίας η «Αλδείου Ακαδημίας» και σχετίστηκε με πολλούς Βυζαντινούς λόγιους ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Μάρκος Μούσουρος.

Το 1513 έγινε πάπας ο Λέων Ι’, ο γιος του Λαυρέντιου, και ο Λάσκαρις πήγε στη Ρώμη για να ζητήσει τη βοήθειά του για την αναζωογόνηση των ελληνικών σπουδών και τελικά κατάφερε να ιδρύσει, με τη βοήθεια του Μουσούρου, το Ελληνικό Γυμνάσιο, το 1514 στον λόφο του Κυρηναλίου. Πρώτος διδάσκων ονομάστηκε ο Ζαχαρίας Καλλιέργης σε συνεργασία με τον οποίον ο Λάσκαρις ίδρυσε το 1517 το Τυπογραφείο του Γυμνασίου.

Τον επόμενο χρόνο επέστρεψε στο Παρίσι και προσπάθησε να πείσει τον καινούργιο βασιλιά, τον Φραγκίσκο Α΄ να ιδρύσει ελληνικό κολλέγιο (το οποίο ιδρύθηκε τελικά το 1530 από τον Guilliaume Bide). Επίσης έκανε προσπάθειες για την ίδρυση σχολής ελληνικών σπουδών στο Μιλάνο και στη Φλωρεντία. Το 1525, και αφού είχε εκλεγεί πάπας ο Κλήμης Ζ’, που και αυτός ανήκε στην οικογένεια των Μεδίκων, ο Λάσκαρις γύρισε στην Ρώμη. Ο νέος πάπας του ανέθεσε την αποστολή να συμφιλιώσει το βασιλιά της Γαλλίας Φραγκίσκο Α΄ και τον αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, Κάρολο Ε΄, ύστερα από τον ατυχή για τη Γαλλία πόλεμο και την αιχμαλωσία του Γάλλου βασιλιά.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα έζησε στη Ρώμη όπου πέθανε σε ηλικία ενενήντα χρονών το 1535. Στον τάφο του, στην παλαιοχριστιανική βασιλική Sant' Agata dei Goti, γράφτηκε επίγραμμα που είχε συνθέσει ο ίδιος:

ΛΑΣΚΑΡΙΣ ΑΛΛΟΔΑΠΗ ΓΑΙΗ ΕΝΙΚΑΤΘΕΤΟ ΓΑΙΗΝ, ΟΥΤΙ ΛΙΗΝ ΞΕΙΝΗΝ, Ω ΞΕΝΕ, ΜΕΜΦΟΜΕΝΟΣ. ΕΥΡΕΤΟ ΜΕΙΛΙΧΙΗΝ. ΑΛΛ' ΑΧΘΕΤΑΙ ΕΙΠΕΡ ΑΧΑΙΟΙΣ. ΟΥΔ' ΕΤΙ ΧΟΥΝ ΧΕΥΕΙ ΠΑΤΡΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΝ.

Δηλαδή: Ο Λάσκαρις σε ξένη γη κατέθεσε τη γη του (το σώμα του), Και δεν την κατηγόρησε πως είναι πολύ ξένη, ω ξένε. Την βρήκε γλυκιά. Αλλά στεναχωριέται για τους Έλληνες. Γιατί η πατρίδα δεν τους σκεπάζει πλέον με ελεύθερο χώμα.

Δρ. Τάσος Σαββίδης

Κρηνίδες Φιλίππων, 06/11/2016