Η Αλιστράτη έδρα της Μητρόπολης
Φιλίππων,
Δράμας και
Ζιχνών.
Το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο κέντρο του καζά Ζίχνης δεν ήταν η ομώνυμη κωμόπολη και πρωτεύουσα του,
αλλά η Αλιστράτη που από
το 1721 ως το τέλος του 19ου αιώνα
υπήρξε έδρα
του μητροπολίτη Φιλίππων, Δράμας και Ζιχνών.
Από μία ανέκδοτη εμπιστευτική έκθεση του υποπροξένου Καβάλας Α. Τσιμπουράκη πληροφορούμαστε ότι η κωμόπολη αυτή το 1885 αριθμούσε συνολικά 3.650 κατοίκους, από τους οποίους 750 ήταν Έλληνες, 400 Οθωμανοί και 2.500 σλαβόφωνοι Έλληνες , ενώ στις αρχές του 20ού αιώνα και συγκεκριμένα στα 1910 είχε 3.555 κατοίκους, από τους οποίους οι 3.090 ήταν Έλληνες και οι υπόλοιποι 465 Τούρκοι .
Η Αλιστράτη γνώρισε, όπως και άλλα ημιαστικά κέντρα της ορεινής Ελλάδας, σημαντική ανάπτυξη κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας.
Και αυτό γιατί αφενός αυξήθηκε σημαντικά ο ελληνικός πληθυσμός της εξαιτίας της φυγής των χριστιανών κατοίκων προς τα ορεινά και, αφετέρου, παρουσίασε σημαντική ανάπτυξη λόγω
«.. .του επικαίρου της τοποθεσίας της, της ευφορίας του εδάφους και της εμπορίας μεταξύ Σερρών, Θεσσαλονίκης και Δράμας, της οποίας εχρησίμευεν ως διαμετακομ στικός σταθμός προ της σιδηροδρομικής συγκοινωνίας» .
Η Αλιστράτη που ήταν γνωστή και με τα ονόματα Αρχιστράτη, Αλιστράτιον, Αλεστράτη και Αλέστριον και ανήκε διοικητικά στον καζά Ζίχνης του σαντζακιού Σερρών και εκκλησιαστικά υπαγόταν στη Μητρόπολη Δράμας, φαίνεται ότι από τις αρχές του 19ου αιώνα υπήρξε έδρα του μητροπολίτη Δράμας7.
Αυτό αποδεικνύεται από σχετικό πρακτικό που περιέχεται στον Κώδικα της Μητρόπολης με χρονολογία «σωτηρίου έτους 1825 Ιανουαρίου 1η».
Ο Κώδικας αναφέρει ότι ο μητροπολίτης Δράμας Νικόδημος (1817-1824)είχε ανεγείρει με συνδρομές των ορθοδόξων Χριστιανών της επαρχίας του μητροπολιτικό κτίριο στην Αλιστράτη.
Στον Κώδικα σημειώνει ο μητροπολίτης με κάθε λεπτομέρεια τα σχετικά με την αγορά οικίας στην Αλιστράτη και την επισκευή του νέου μητροπολιτικού οικήματος.
Έχει δε ως εξής η σχετική περικοπή:
«Οίκημα αρχιερατικόν αυτήν εποιήσαμεν, ην και αναλαβόντες υπό την ολοσχερή ημών Δεσποτείαν, ως ιδιόκτητον, και κατιδόντες πολλών έτι χρήσουζαν και δεομένην κ.τ.λ. .. ,ουδενός ελλείπουσαν και δεομένην ανεδείξαμεν, άνετον εν πάσι τον εν αυτή οικούντα καταστήσαντες, επί σκοπώ τελείω, ίνα το υπόλοιπον της ζωής ημών εν αυτή διανύσωμεν».
Και συνεχίζει λίγο παρακάτω: «Έγνωμεν γνώμη θεοφιλεί αφοσιώσασθαι αυτήν τη αγιωτάτη Μητροπόλει Δράμας και Μητρόπολιν του εν αυτή κατά καιρούς αρχιερατεύοντος αδαπανήτως καταστήσαι».
Άξιο ιδιαίτερης μνείας εδώ είναι το γεγονός ότι ο μητροπολίτης Νικόδημος δεν αναφέρει στον Κώδικα τους λόγους της αναγκαστικής μεταφοράς της έδρας της Μητρόπολής του από τη Δράμα στην Αλιστράτη όπου υπήρχε συμπαγής ορθόδοξη κοινότητα.
Σύμφωνα με τις πηγές που έχουμε τόσο από τα αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών όσο και από άλλα κρατικά ή ιδιωτικά αρχεία, ο μητροπολίτης υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη Δράμα και να μεταφέρει την έδρα του στην Αλιστράτη την 1η Ιανουαρίου 1825, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω.
Οι πιθανοί λόγοι, κατά την άποψή μας, που επέβαλαν την αναγκαστική μεταφορά της Μητρόπολής του είναι οι εξής:
• η αύξηση του μωαμεθανικού πληθυσμού που αποτελούσε τη συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων και η αντίστοιχη μείωση του χριστιανικού πληθυσμού στη Δράμα
• η κορύφωση των τρομοκρατικών διώξεων κατά του ελληνικού πληθυσμού κυρίως μετά την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και τα μεγάλα αντίποινα που ακολούθησαν από την εκδίκηση του τουρκικού φανατισμού
• η φυγή πολλών Ελλήνων χριστιανών στα ορεινά και η εγκατάσταση από την τουρκική κυβέρνηση στη Δράμα μιας κατηγορίας μουσουλμάνων, τους Κονιάρους και Γιουρούκους ομοφύλους τους από τα βάθη της Μικράς Ασίας, αλλοιώνοντας έτσι σημαντικά τη σύνθεση και τη φυσιογνωμία του πληθυσμού.
Η κατάσταση, από την άποψη αυτή, βελτιώθηκε κατά τη δεύτερη πεντηκονταετία του 19ου αιώνα και ίσως λίγο νωρίτερα υπέρ των Ελλήνων, όταν εγκαταστάθηκαν στην περιοχή ομοεθνείς μας από την Ήπειρο, τη Δυτική Μακεδονία, τη Χαλκιδική, την Κωνσταντινούπολη κ.α., επειδή ανθούσε το εμπόριο του καπνού και του βαμβακιού .
Μετά και την προοδευτική αύξηση του χριστιανικού πληθυσμού της πόλης και την εξέλιξή της σε οικονομικό και διοικητικό κέντρο της περιοχής, έδρα της Μητρόπολης ήταν «εξ υπαμοιβής» και η Δράμα και η Αλιστράτη για ορισμένους μήνες το χρόνο ως το 1904, οπότε η Δράμα καθιερώθηκε οριστικά η μοναδική έδρα της Μητρόπολης.
Αυτό προκύπτει από επιστολή που έστειλε στις 29.1.1905 ο μητροπολίτης Δράμας Χρυσόστομος στον υπουργό Εξωτερικών και λέει τα εξής:
«Το επίκαιρον της πόλεως κατενόησα καλώς ευθύς άμα επάτησα το πόδα μου εις τα μέρη ταύτα, και έκτοτε ύψιστον απέναντι του Έθνους εθεώρησα καθήκον μου την Δράμαν να ορίσω έδρα της όλης Επαρχίας αντί της μέχρι χθες ως έδρας Μητροπολίτου χρησιμευούσης Αρχιστράτης, και εν αυτή εγκατέστησα τα Γραφεία της Μητροπόλεώς μου.. ,» .
Άλλο γεγονός αξιοσημείωτο που δημιούργησε μεγάλη εποχή στην Αλιστράτη είναι ότι από το 1841 λειτούργησε ένα ονομαστό Εκπαιδευτήριο αρρένων, η «Κεντρική Ελληνική Σχολή» .
Η Σχολή σηματοδοτεί την απαρχή μιας συστηματιτής προσπάθειας για την ανάπτυξη της παιδείας και αναδεικνύεται στη συνέχεια σε αξιόλογο εκπαιδευτικό καθίδρυμα που συνέβαλε αποφασιστικά στην πνευματική ανάπτυξη της περιοχής.
Δρ. Τάσος Σαββίδης
Κρηνίδες Φιλίππων, 01/01/2019
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου