13 Ιουλίου του 1912. Ένας αρχαιολόγος της Γαλλικής Σχολής
Αθηνών θα απαθανατίσει σε μια φωτογραφία το μικρό χάνι στην θέση Ντικιλί Τάς
στις Κρηνίδες ( τότες Ραχτσά ). Μετά από 107 χρόνια η ίδια φωτογραφία μας δίνει
την ευκαιρία να κάνουμε ένα ταξίδι στο παρελθόν. Το 1911, ύστερα από άδεια της
Οθωμανικής διοίκησης, η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή ξεκινά τις ανασκαφές στη
Θάσο ( τρία χρόνια αργότερα θα αρχίσουν οι ανασκαφές στους Φιλίππους ). Το να καταφέρει να πάει κάποιος στη Θάσο από την
Αθήνα ήταν μια μικρή Οδύσσεια. Η Καβάλλα δεν είχε λιμάνι ( Θα γίνει 15, σχεδόν
χρόνια αργότερα ). Έτσι, θα έπρεπε να πάει με το τραίνο στη Δράμα και από εκεί
με
άμαξες ( αργότερα με αυτοκίνητα ) να καταφέρει να φτάσει στην πόλη της
Καβάλλας ( οι ανηφόρες του Αγίου Σίλα αποτελούσαν μια πραγματικά δύσκολη
πρόκληση ). Από τη Καβάλλα ( από κάποια αυτοσχέδια προβλήτα ) με κάποιο καράβι
να καταλήξει στη Θάσο. Η << εθνική
οδός >>, όπως θα λέγαμε σήμερα, Δράμας – Καβάλλας ( τότε δεν υπήρχε νομός
Καβάλλας, μόνο νομός Δράμας που περιελάμβανε τα εδάφη του σημερινού νομού Καβάλλας,
την Σταυρούπολη και βόρεια έφτασε έως το Άνω Νευροκόπι. Αυτοί που σήμερα λένε πως η << τάση
ήταν πάντα να μεγαλώνουν τα όρια των δήμων και όλων των διοικητικών μονάδων
>> απλά δεν ξέρουν τι λένε.
Πρόκειται για άσχετους ανθρώπους που έχει την
τάση να μπερδεύουν το καλό της περιοχής με το καλό το δικό τους ). Η φωτογραφία
μας δείχνει ένα κομμάτι του δρόμου Δράμα – Καβάλλα. Για να μπορέσουμε να
καταλάβουμε καλύτερα την φωτογραφία θα πρέπει να δώσουμε ακριβώς την πορεία που
έπρεπε να κάνει κάποιος, το 1912, για να
πάει από την μια πόλη στην άλλη. Ξεκινούσε λοιπόν από τη Δράμα και το πρώτο χωριό
που συναντούσε ήταν η Χωριστή ( τότε Τσατάλτσα ), πήγαινε όμως από το Δρόμο που
σήμερα πάει για Παρανέστι και Ξάνθη. Το δεύτερο χωρίο που συναντούσε ήταν η
Αδριανή και μετά το Δοξάτο που τότε ήταν μια όμορφη κωμόπολη με υπέροχα
νεοκλασσικά σπίτια. Στο Δοξάτο υπήρχε ένα χάνι, το οποίο ( σύμφωνα με όλους
τους περιηγητές ) ήταν πολύ καλύτερο από αυτά των Κρηνίδων. Μετά το Δοξάτο
έφτανε στον Άγιο Αθανάσιο ( τότε Μπόργιανη ). Ο δρόμος που έκανε ο οδοιπόρος
δεν είναι ο σημερινός, αλλά αυτός που περνά μέσα από τους δύο οικισμούς και οι
κάτοικοι ακόμα και σήμερα αποκαλούν <<παλιό δημόσιο>>. Το Κεφαλάρι δεν υπήρχε τότε ( είναι
προσφυγικός οικισμός ). Η θέση Μπουνάρμπασι δήλωνε θέση και όχι οικισμό.
Μπουνάρμπασι σημαίνει μεγάλες πηγές, αρχιπηγές θα μπορούσε να είναι μία αδόκιμη
μετάφραση. Ούτε η Λυδία υπήρχε, αλλά μόνο ένα κτήμα που άνηκε στον Ούγγρο
κτηματία Μπόσονος. Αυτό σημαίνει άλλωστε και η ονομασία Ματζάρ τσιφλίκ,
Ουγγρικό τσιφλίκι. Μετά τον Άγιο Αθανάσιο, λοιπόν, ο επόμενος οικισμός ήταν οι
Κρηνίδες ( τότε Ραχτσά ). Ο δρόμος περνούσε μέσα από το αρχαίο θέατρο ( έναν
κομμάτι του ακόμα σώζεται ) και περνούσε
από τη θέση Ντικιλί Τάς όπου υπήρχαν δύο χάνια. Στη φωτογραφία βλέπουμε το
μικρό. Από εκεί ο δρόμος συνέχιζε και πήγαινε στο Δάτο ( Μπερεκετλί τότε ). Το
πολύστυλο και ο Αμυγδαλεώνας δεν υπήρχαν τότε. Η θέση Μπουλούσκα ή Μπουλούστρα
ήταν ένα κτήμα ( Τσιφλίκι ) και είχε μερικά σπίτια στα οποία έμεναν οι εργάτες
γής. Το ίδιο ακριβώς συνέβαινε στο Μπατέμ. Ήταν ένα κτήμα, προφανώς με
αμυγδαλιές, και είχε μερικά σπίτια που χρησίμευαν ως οικίες των εργατών γης.
Μετά το Δάτο, ο ταξιδιώτης έφθανε στα Αμισιανά ( Μπρίτζοβα τότε ) και από εκεί,
ανεβαίνοντας τον Άγιο Σίλα, έφθανε στη Καβάλλα. Εναλλακτικά θα μπορούσε να
κάνει μια δεύτερη διαδρομή. Από τις Κρηνίδες μπορούσε να πάει στους Φιλίππους (
τότε Σελιάν ), να συνεχίσει φτάνοντας στο Κρυονέρι ( τότε Κουρουτζού ) και να
φτάσει στον Ζυγό ( ο Ζυγός δεν είχε ποτέ τουρκική ονομασία, αλλά με διάφορες
παραφράσεις κράτησε την αρχαία του ονομασία, ως περιοχή της πόλης των Φιλίππων
). Ο Ζυγός τότε ήταν ο μεγαλύτερος οικισμός από τους σημερινούς των Φιλίππων.
Μάλιστα, ο πληθυσμός του Ζυγού, τότε, ήταν μεγαλύτερος από αυτόν που έχει
σήμερα. Όπως μπορούμε να δούμε στη φωτογραφία, ο δρόμος είναι ακριβώς ο ίδιος
με τον σημερινό, όσον αφορά τη χάραξή του. Παρατηρώντας τους ανθρώπους που
απεικονίζονται, το πρώτο συμπέρασμα που μπορούμε να βγάλουμε είναι πως δεν
επρόκειτο για τυπικούς μουσουλμάνους. Δεν έχουμε δηλαδή την εικόνα του βαθέως
Ισλάμ που συναντάμε την ίδια περίοδο στην πόλη της Καβάλλας. Οι τρείς άνδρες (
ο ένας που περπατά στο δρόμο, ο δεύτερος που βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο χάνι
και ο τρίτος που κάθεται στο παιζούλι του χανίου δεν είναι καν Τούρκοι. Είναι
έκδηλο αυτό από την ενδυμασία τους. Δεν φορούν βράκες αλλά παντελίνια και οι
δύο δεν φορούν καν καπέλο ή κάτι ανάλογο. Ο ένας μάλιστα φορά γιλέκο. Η γυναίκα
στο βάθος, επίσης δεν είναι Τουρκάλα, ούτε καν μουσουλμάνα. Η φορεσιά της δεν
είναι μουσουλμανική ενώ δεν φορά καν μαντίλα. Έχει τα μαλλιά της πλεγμένα σε
δύο πλεξούδες που είναι ριγμένες στην πλάτη της. Οι υπόλοιποι τέσσερεις άνδρες
φορούν βράκες και από το καλπάκι που
φορούν μπορούμε να υποθέσουμε πως είναι μουσουλμάνοι, μάλλον Τούρκοι. Ωστόσο
δεν παρατηρούμε και σ΄ αυτούς την <<βαριά>> ισλαμική ενδυμασία!
Ένας ακόμα άνδρας φαίνεται στη φωτογραφία, αν την παρατηρήσει κανείς
προσεκτικά. Κάθεται μέσα στο κάρο με τη λευκή κουκούλα. Αυτός δεν καλύπτει με
τίποτα το κεφάλι του ενώ φοράει πουκάμισο! Δηλαδή δεν πρόκειται για Τούρκο,
ούτε καν για μουσουλμάνο. Το χάνι έχει τραπέζια με καρέκλες έξω, κάτω από τα
δένδρα. Όλα αυτά μας δίνουν την εικόνα μιας κάθε άλλο παρά ισλαμικής περιοχής. σε
μια ισλαμική κοινωνία δεν θα μπορούσε κανείς να δει γυναίκες χωρίς την ανάλογη
ενδυμασία, πόσο μάλλον με τα μαλλιά ελεύθερα, ούτε φυσικά τραπέζια και καρέκλες
σε εξωτερικό χώρο ο οποίος να λειτουργεί ως καφενείο! Μας είναι γνωστό ( από
την επίσκεψη Αθηναίων αρχαιολόγων το 1902 ) πως οι ιδιοκτήτες των χανιών ήταν
Έλληνες και χριστιανοί. Επίσης μας είναι γνωστό το όνομα του ενός από αυτούς (
τους ιδιοκτήτες των χανίων ), Αντώνης Βογιατζής. Οι δύο αυτοί δεν
απεικονίζονται στην συγκεκριμένη φωτογραφία. Οι τέσσερις άνδρες και η μία
γυναίκα που βλέπουμε στην φωτογραφία και , όπως είδαμε παραπάνω, δεν είναι ούτε
Τούρκοι, ούτε μουσουλμάνοι, είναι κάτοικοι των Κρηνίδων ( Ραχτσάς ). Δεν είναι
δύσκολο να το καταλάβει κάποιος, καθώς δεν κουβαλούν αποσκευές, ούτε κάτι άλλο,
μαζί τους που να μες δείχνει πως είναι ταξιδιώτες! Από μια αναφορά του 1869,
γνωρίζουμε πως, τουλάχιστον αυτοί που ζούσαν στην περιοχή του Ντικιλί Τας αν
όχι σε όλες τις Κρηνίδες, οι κάτοικοι μιλούσαν Ελληνικά ή και Ελληνικά,
για να είμαστε πιο ακριβείς! Μάλιστα,
στους Αθηναίους αρχαιολόγους που επισκέφθηκαν τις Κρηνίδες ( επρόκειτο για
αρχαιολόγους μεν, αλλά στην ουσία ήταν αρχαιοκάπηλοι τους οποίους οι
Τουρκόφωνοι κάτοικοι των Κρηνίδων, έδιωξαν με τις κλωτσιές ) το 1902, ανέφεραν
πως είναι Έλληνες και η καταγωγή τους είναι από τους κατοίκους της Αρχαίας
πόλης των Φιλίππων! Για όσους θέλουν να περάσουν την εικόνα κοινωνιών αμιγώς
ισλαμικών στην περιοχή των Φιλίππων, την εποχή εκείνη, η φωτογραφία αυτή είναι
η καλύτερη απόδειξη πως είτε δεν γνωρίζουν καλά την ιστορία είτε κάτι άλλο
θέλουν να κάνουν. Για όσους βιαστούν να απαντήσουν με προχειρότητες, αν
διευκρινίσουμε πως η περιοχή των Φιλίππων απελευθερώθηκε από τον Καπετάν Δούκα,
στις 28 Οκτωβρίου του 1912. 2-3 μήνες δηλαδή μετά τη λήψη της συγκεκριμένης
φωτογραφίας. Το ό, τι εμείς, τα τελευταία χρόνια, γιορτάζουμε τα <<
Ελυθέρια>> κάνοντας αναφορά στον Ιουνίου του 1913 ( ο ναύαρχος Κουντουριώτης
κατέλαβε την
Καβάλλα ), είναι
απόρροια του γεγονότος πως είμαστε υπό κατοχή και οι κατακτητές σε συνεργασία
με τους ντόπιους συνεργάτες τους, μας επιβάλλουν αυτή την ηλίθια διαστρέβλωση
την ιστορικής πραγματικότητας. Όταν παίζεις με την ιστορία μόνο βλακείες
μπορείς να κάνεις, ενώ τον μόνο που μπορείς να πείσεις για την νέα
πραγματικότητα που θέλεις να επιβάλεις είναι τον εαυτό σου και όσους πρόθυμους
έχουν την καλή διάθεση να σε ακολουθήσουν.
Δρ. Τάσος
Σαββίδης
Κρηνίδες
Φιλίππων, 13/07/2017
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου